Esad Gitti, Yol Göründü: Sakarya'dan Suriye'ye Geri Dönüşler Patladı!

Suriye'de Beşar Esad rejiminin Aralık 2024'te çökmesi, Türkiye'deki Suriyeli sığınmacılar arasında gönüllü geri dönüşleri hızlandırdı. Bu hareketlilikten en çok etkilenen illerden biri ise Sakarya oldu.

Göç İdaresi Başkanlığı verilerine göre, 16 Ocak–15 Mayıs 2025 tarihleri arasında Sakarya’da geçici koruma altındaki Suriyeli sayısı 1.051 kişi azalarak 13.811’e geriledi. Özellikle 1–15 Mayıs arasında yaşanan 154 kişilik düşüş, dikkat çekici bir hızlanmaya işaret ediyor. Böylece Sakarya, Türkiye genelinde Suriyeli nüfus yoğunluğu bakımından %1,30 oranıyla düşük seviyelerde seyretse de, “tersine göç” eğiliminde öne çıkan şehirlerden biri oldu.

Uzmanlara göre bu geri dönüş hareketinin üç temel nedeni var:

Esad sonrası psikolojik kırılma: Şam’da rejimin çökmesiyle birlikte “eve dönüş” fikri somutlaştı.

Sınır ötesi teşvikler: Türkiye ile Suriye’nin kuzeyindeki geçici yönetimlerin birlikte yürüttüğü dönüş programları güçlendi.

Ekonomik zorluklar: Türk Lirası’nın değer kaybı ve geçim maliyetlerindeki artış, özellikle Anadolu şehirlerinde geri dönüş kararlarını hızlandırıyor.

Ulusal verilere göre, Türkiye genelinde 1 Mayıs 2025 itibarıyla geçici koruma statüsündeki Suriyeli sayısı 2 milyon 758 bin 39. Yıl başından bu yana 143 binden fazla kişi ülkelerine döndü. Uzmanlar, bu sayının yıl sonuna kadar 500 bine ulaşabileceğini öngörüyor.

Sakarya’daki Suriyeli nüfusun demografik dağılımı da ulusal tabloyla benzerlik gösteriyor. Kadın ve çocuk oranı %73,3’ü bulurken, 0–17 yaş grubundakiler toplam nüfusun üçte ikisinden fazlasını oluşturuyor.

Kentte yaşayan bazı esnaflar, “müşteri azaldı” derken, mahalle sakinleri okul sınıflarının rahatladığını belirtiyor. İnsan hakları kuruluşları ise “gönüllü dönüş” ilkesine dikkat çekiyor: “Dönmek isteyenlerin önünü açmak önemli, ancak kalanların da hakları güvence altında kalmalı.”